Voormalige GD-dierenarts heeft forse kritiek op VGO-onderzoeken

Het eerste VGO-onderzoek zorgde voor veel ophef. Fijnstof van varkenshouderij en pluimveehouderijen zou voor ernstige longklachten zorgen bij omwonenden. Er werd namelijk een correlatie gevonden tussen het aantal longontstekingen en de veehouderijen. Alleen een tweede onderzoek kon de conclusies van het eerst onderzoek, dat varkens- en pluimveebedrijven de oorzaak waren van meer longklachten, niet onderschrijven. De focus is dat tweede onderzoek verschoven van varkens- en pluimveebedrijven naar geitenhouderijen. Deze bedrijven zouden verantwoordelijk zijn voor longklachten bij omwonenden, luidde de stellige conclusies van de onderzoekers. Een derde onderzoek was nodig om die conclusies te onderbouwen.

Bewering klopt niet

Dat onderzoek kwam dit jaar met de conclusie: ‘Mensen, die binnen een straal van 2 kilometer van een melkgeitenbedrijf wonen, hebben een verhoogd risico op het krijgen van een longontsteking.’ , zowel in de eerder onderzochte provincies Noord-Brabant en Limburg, als in Gelderland, Utrecht en Overijssel. Daarmee stelde RIVM een consistent, aantoonbaar verband gevonden te hebben in elf opeenvolgende jaren tussen het wonen in de nabijheid van een geitenhouderij en een verhoogd risico op het oplopen van een longontsteking. Dit effect blijkt niet maand- of seizoensgebonden, maar is het hele jaar door aanwezig, zo concludeerde de VGO-onderzoekers.

De bewering van een consistent verband klopt niet, stelt Piet Vellema in een artikel in De Stentor. Vellema is gespecialiseerd in de gezondheid van schapen en geiten en was 38 jaar afdelingshoofd bij Royal GD.

De Stentor schrijft: ‘Er werd volgens hem géén relatie gevonden in het eerste rapport over de periode 2010-2013 dat in 2016 verscheen. In het tweede rapport over de jaren 2014-2016 over Noord-Brabant en Noord-Limburg spreken de onderzoekers van een significante associatie. Maar een heranalyse uit 2019 door medewerkers van Royal GD toonde aan dat daar geen sprake van is. Hetzelfde geldt voor het rapport over de jaren 2014-2017 voor de provincies Utrecht, Gelderland en Overijssel.’

Wetenschappelijk correct

Ook de bewering dat dit effect het hele jaar door aanwezig is, wordt in een andere publicatie van een van de hoofdonderzoekers ontkracht, aldus de voormalige GD dierenarts. Vellema stelt verder dat het wetenschappelijk correct zou zijn om te erkennen dat er, na jaren onderzoek, geen aanwijzingen zijn gevonden voor gezondheidsrisico’s. In het VGO-onderzoek staat dat binnen een straal van 2 kilometer van geitenhouderijen naar schatting 1200 tot 6600 extra longontstekingen, 100 tot 600 extra ziekenhuisopnamen en 20 tot 100 extra sterfgevallen per jaar voorkomen. Echter, na bijna drie jaar intensief zoeken hebben de onderzoekers in totaal maar 108 patiënten gevonden en géén oorzakelijk verband aangetoond.

Geitenhouderijstop onnodig

Volgens Vellinga waren er al twijfels ontstaan over de methodologie van het onderzoek. Een onafhankelijke review moest duidelijkheid geven, maar de reviewers werden door de VGO-onderzoekers benaderd. Op basis van beschikbare informatie is volgens de dierenarts de geitenhouderijstop een onnodige maatregel geweest.