Pluimveegezondheid: het kan beter

De dierenarts is ervan overtuigd dat de pluimveegezondheid nog beter kan. „De puntjes op de i zetten, kritisch blijven en leren van de lessen uit het verleden”, gaf hij de aanwezige opfokkers en vermeerderaars mee.

Uitvoering injectie vaccinaties

„Ik heb altijd gezegd dat ik pas met pensioen ga als er een entmachine is”, zei de 62-jarige dierenarts. Op de EuroTier 2024 ontving de Vaccybot Grady 4000 de innovation award. Een manier om de uniformiteit en kwaliteit van injectie-entingen in de borstpieren in de opfok te optimaliseren en automatiseren. Opfokdieren ontvangen veel intramusculaire vaccinaties (NCD, Reo, Gumboro, IB, Salmonella en autovaccins tegen bijvoorbeeld E. coli, Reo, Pasteurella) en wingweb vaccinaties (Pokkendifterie, Trilziekte en ILT). Een hele reeks entingen die zorgvuldig moeten gebeuren. Een robot kan daarbij helpen.

Pseudovogelpest = NCD

Begin jaren negentig zijn uitbraken van peudovogelpest geweest. „Hiermee wordt Newcastle Disease bedoeld, oftewel NCD, genoemd naar de plaats waar het in 1926 is vastgesteld. We kwamen erachter dat de entdeken veel gaten vertoonde. Het succesvolle vaccinatieprogramma met herhaalde entingen tijdens opfok, verplichte titercontrole, de emulsie- en in ovovaccinatie hebben ervoor gezorgd dat we NCD onder controle hebben gekregen”, aldus André Steentjes.

Vogelgriep

Eind februari 2003 brak er hoogpathogene vogelgriep H7N7 uit in de Gelderse Vallei. „Het duurde een week voordat de diagnose was gesteld. Het was toen 75 jaar geleden dat er in Nederland vogelgriep heerste.” Er zijn in 2003 30 miljoen dieren geruimd. „Alleen al in de “driehoek” Eindhoven-Venlo-Maasbracht waren het april 2003 ruim 200 bedrijven. Een dramatische periode”, stelt André Steentjes.

In 2014/2015 kwam vogelgriep terug met de variant H5N8. Uit onderzoek bleek dat het waarschijnlijk via wilde vogels van Azië naar Europa is gebracht. „Het is bizar hoe de virussen in de natuur veranderen. Door de trekvluchten van wilde vogels mixen de virussen”, legde André Steentjes uit.

Early Warning

Hij benadrukt om vage klachten zoals verminderde eetlust, goed in de gaten te houden. Er kan een laagpathogene vogelgriep variant in het spel zijn. Laagpathogene vogelgriep kan ook schadelijk zijn, zoals bleek in België in 2019 met een LPAI H3N1.

Een opfokker (vanaf 10 dagen kuikenleeftijd) of vermeerderaar moet uitval van 2 dagen achtereen 0,5 % van het koppel per dag of 2 dagen achtereen het drievoudige van de gemiddelde sterfte voorafgaand aan die sterfte melden. En bij 5 % verminderde voer- of wateropname of 5 % verminderd legpercentage. Met dit Early Warning System moeten grote calamiteiten zoals in 2003 worden voorkomen.

Mg

„Mg is een nare aandoening die we met elkaar goed onder de knie hebben gekregen”, blikte de dierenarts terug. “Maar Mg is niet helemaal weg, wel bijna verdwenen maar we blijven toch incidenteel enkele uitbraken houden. Voorzichtigheid blijft dus noodzakelijk en de ervaring uit het verleden moeten we niet vergeten.” Het Early Warning System waar naast WBVR Lelystad (insturen van swabs om AI uit te sluiten) ook GD (secties en vervolgonderzoek naar AI) een voorname rol speelt, werpt zijn vruchten af.

Salmonella

In 2008 is bij 0,45 % van de koppels in de voorschakels, (opfok) grootouderdieren en (opfok) ouderdieren, Salmonella vastgesteld. De EU doelstelling is minder dan 1 procent. Dat is met uitzondering van 2015 en 2020 gehaald. De grafiek van besmetting in de voorschakels laat ook een grillig verloop zien waarbij de situatie in 2008 gelijk is aan 2023.

Uit de tabel die Steentjes toonde blijkt dat in 2024 in 1 van de 5 initieel (aanvankelijk) S.E.-positieve koppels bleek dat deze negatief was na heronderzoek! André Steentjes gaf als tip mee om kritisch te blijven op de monstername door jezelf en anderen. Door Europese regelgeving is het niet meer mogelijk om verificatie onderzoek te doen, behalve tijdelijk d.m.v. een veldproef van de NVWA. Avined heeft duidelijke protocollen en instructies voor monstername voor Salmonella onderzoek.

Antibioticagebruik

Het antibioticagebruik in de voorschakels is zowel in opfok als productie na jarenlange daling nu stijgende. „De uitval in de eerste levensweek is een belangrijke oorzaak van de stijging. Alleen in noodgevallen en onder strikte voorwaarden mag gebruik gemaakt worden van derde keus middelen. Nog steeds kunnen een aantal zaken beter rond de ontvangst van eendagskuikens; samen de schouders eronder dan moet het antibioticagebruik weer dalen”, adviseert André Steentjes.

Aanbevelingen

André Steentjes eindigde zijn verhaal met een aantal goedbedoelde aanbevelingen om de diergezondheid in de hele vermeerderingssector te verbeteren.

• Adequate controle einde opfok; niet alleen de verplichte onderzoeken maar juist ook voor Reo, CAV, AE (Trilziekte), Ms, Histomonas en wormen.
• Ook adequate controle vóór tussentijdse verplaatsingen (bijplaatshanen bijvoorbeeld): Salmonella, NCD en Mg (bij Mg specifiek met PCR omdat dan de ziektekiem zelf wordt aangetoond). Met bloedonderzoek kunnen alleen antistoffen worden aangetoond (met SPA Mg en/of Elisa Mg) waarbij de infectie altijd pas later kan worden ontdekt omdat tijd nodig is om antistoffen tegen Mg te vormen.
• Regeling bioveiligheidsplan pluimveehouderij: bespreek het plan met de dierenarts en voorlichter; vergelijk het bedrijf met een ander: je leert er altijd van en op veel bedrijven is nog ruimte voor verbetering.
• Early Warning: op tijd aan de bel trekken om ziekteverspreiding te voorkomen!

Schoon in, schoon uit

Tijdens de loopbaan van André Steentjes is het douchen gemeengoed geworden. „Douchen voordat ik de stal in ga heeft voor mij veel waarde gegeven, maar juist ook uitgaand douchen heeft absoluut meerwaarde: om niets mee te nemen naar het volgende adres. Schoon in, schoon uit. Let verder op de details na schoonmaak en ontsmetting. Is schoon ook werkelijk schoon?”

Bekijk hier het hele artikel en de tabel op het platform voor opfokkers en vermeerderaars.