Jonge boeren: grond te duur en toekomst onzeker

'Langdurige duidelijkheid, redelijke grondprijzen' en 'betere prijzen, de kosten zijn enorm gestegen': jonge boeren maken zich zorgen. Dat blijkt uit een equête onder 289 gangbare en biologische boeren onder de 40 jaar. Hiervan zijn 69 boeren biologisch.

Grond onbetaalbaar

Voor driekwart van de jonge boeren is toegang tot voldoende en betaalbare landbouwgrond problematisch. Meer dan één op de tien overweegt zelfs te emigreren. Hoewel ruim de helft erin slaagt extra grond te kopen of te pachten, loopt een aanzienlijk deel vast: 21 procent had geen succes en 10 procent vond het onbetaalbaar.
De oorzaken zijn bekend: torenhoge prijzen, terughoudende banken en een schaars aanbod. Waar grond vrijkomt, wordt vaak in grote kavels verkocht of overboden door grotere boeren, investeerders of andere sectoren. Ook overheden spelen een rol: provincies verkopen soms boven marktprijs of geven bepaalde groepen voorrang.

Biologische boeren positiever over grondbank

Biologische boeren noemen overheidsbeleid en milieuregels minder vaak als grootste zorg. Zij wijzen relatief vaker op financiering (13 procent) en afzetprijzen (17 procent). Opvallend is dat zij positiever zijn over mogelijke maatregelen om de grondtoegang te verbeteren.

Een meerderheid van alle jonge boeren ziet grondruil in de omgeving als nuttig instrument, en ongeveer de helft steunt het idee van een grondbank die grond ter beschikking stelt aan jonge en/of biologische boeren. Biologische boeren staan hier nog enthousiaster tegenover.

Het plan van Kamerlid Holman om landbouwgrond te verdelen in zones voor voedselproductie en maatschappelijke landbouw op kwetsbare gronden kan bij gangbare boeren op weinig steun rekenen; biologische boeren zijn iets positiever.

Omschakeling blijft moeilijk

De omschakeling van gangbare naar biologische landbouw is voor de meeste jonge boeren geen optie. 55 procent zegt er niet aan te denken, slechts 4 procent overweegt het serieus. Voor ruim 20 procent hangt een eventuele omschakeling af van de omstandigheden. De belangrijkste obstakels zijn de hoge grondprijzen (60 procent), de overgangsperiode (33 procent) en onzekerheid over beleid en afzet.

Beeld van bio landbouw sterk verdeeld

Volgens het onderzoek staat ongeveer een derde van de bevraagde gangbare boeren positief tegenover biologische landbouw, vaak met respect voor collega’s en waardering voor de aanpak. De grootste groep (rond 40 procent) is neutraal of pragmatisch: biologisch mag er zijn, maar wordt vooral gezien als nichemarkt. Ongeveer 22 procent is uitgesproken sceptisch en noemt het financieel moeizaam en inefficiënt, terwijl een kleine minderheid (6 procent) het ronduit afwijst. Biologisch wordt in het onderzoek zelden gezien als dé toekomst; eerder als een aanvulling binnen een gemengd landbouwlandschap.

Actief grondbeleid nodig

Volgens Land van Ons is de conclusie duidelijk: als Nederland jonge en nieuwe boeren kansen wil bieden én de doelstelling van minimaal vijftien procent biologische landbouw in 2030 wil halen, dan moet de overheid structurele randvoorwaarden scheppen. 'Een actief grondbeleid is hiervan een essentieel onderdeel,' stelt de organisatie.

De resultaten van het onderzoek en mogelijke oplossingen worden besproken tijdens het seminar van Land van Ons op 10 oktober in Den Haag, met politieke partijen, boeren en groene organisaties.