Nieuwe formatie, oud probleem: hoe nu verder met stikstof?

„Ik zie geen licht aan het einde van de tunnel op het gebied van stikstof”, stelt Vogelaar. „Want als ik kijk naar de partijprogramma’s dan heeft er één partij een goed verhaal. Dat is JA21. De andere partijen doorgronden de discussie over stikstof niet. De andere partijen verwachten dat geborgde reductie leidt tot het op gang brengen van vergunningverlening. Dat is alleen absoluut niet aan de orde.”

Vogelaar legt uit: „Als je kijkt hoever je zou moeten dalen qua depositie om de Kritische Depositie Waardes (KDW’s) te onderschrijden en de vergunningverlening weer op gang te brengen, dan moet je alle economische activiteiten in Nederland stoppen. En dan nog heb je op 30 procent van de KDW’s geen onderschrijding. Dus de vlieger van geborgde stikstofreductie gaat niet op.”

Natuurdoelanalyses

Bovendien hebben de meeste politieke partijen niet door hoe de natuursituatie in Nederland wordt beoordeeld. Volgens Vogelaar gaat dat nu op de verkeerde manier. „Beheersmaatregelen in de meest stikstofgevoelige gebieden zijn nodig. In natuurdoelanalyses staat vaak de staat van instandhouding van een soort niet bekend is. Dan wordt het als slecht aangeduid en ontstaan er rode natuurgebieden op de kaart. Het is verschrikkelijk dat we op die manier natuur beoordelen en dat vervolgens ook doorgeven aan de Europese Unie.”

Er lijkt al wel een kentering gaande te zijn. Zo stelde demissionair staatssecretaris van natuur Jean Rummenie dat er meer drukfactoren zijn dan alleen stikstof, en dat ook de natuurdoelanalyses een verbeterslag moeten krijgen. Vogelaar: „Het moet allemaal nog maar blijken wat die woorden waard zijn. Het moet nu gaan gebeuren door politieke partijen die daar de afgelopen 10 tot 15 jaar geen succes van hebben weten te maken. Zijn ze dan wel in staat om dat de komende twee tot drie jaar te doen? Mijn overtuiging is van niet. Ze zitten in een bepaalde mindset en komen niet uit dat karrespoor.”

Krimp

Heeft CDA dan de sleutel in handen? Die partij nam een stikstofplan over dat mede is bedacht door de boerenorganisaties LTO en NAJK. Vogelaar: „Dat plan leidt tot niets, omdat het ook uitgaat van geborgde stikstofreductie. Op dit moment is de enige geborgde reductie krimp van de veestapel. Meer smaken zijn er op dit moment niet, zelfs de Lely Sphere is nog niet geborgd. Voor een krimpplan zullen de meeste boeren niet kiezen. Ik kan me alleen voorstellen dat er wordt gekozen voor krimp hele dicht tegen Natura 2000-gebieden aan. Omdat daar heel erg aanwijsbaar is dat die stikstof wat doet op het beschermde gebied, maar verderop opkopen voor miljoenen heeft geen effect op dat Natura 2000-gebied.”

Hoe dan wel? Vogelaar: „Je hebt twee sporen om het stikstofslot weer open te krijgen. Dat is op de langere termijn sleutelen aan wetten. De KDW uit de wet en zorgen dat er een alternatief komt, is voor mij langere termijn. Daar ben je minstens drie tot vier jaar mee bezig. Die tijd willen we niet hebben met elkaar. De rekenkundige ondergrens is korte termijn, daar kun je wat mee bereiken. In Aerius valt er nog te draaien aan de knop droge depositie, omdat daar geen goede onderbouwing voor is. Voor de rest gaat het om herstelmaatregelen in de natuurgebieden zelf. En dat gebeurt niet. In bijna geen enkel herstelplan vanuit de provincies zit een strategie op het gebied van stikstof. Denk aan bekalken, begrazen of plaggen bijvoorbeeld. Dan is er juridische grond. Kijk rechter, we zijn bezig met natuurherstel. Daarnaast is meten van depositie in natuurgebieden belangrijk.”

Overtuigen

Een weinig hoopvolle boodschap dus. „Maar als er een bewindspersoon komt die dit dossier snapt en ziet wat er op de langere termijn en korte termijn mogelijk is, dan zie ik dat er wel heel snel ruimte is om van het stikstofslot af te komen. Deze bewindspersoon moet zaken doen met de coalitie én de oppositie. Zorgen dat mensen met je mee willen. Het plan moet de Tweede en Eerste Kamer overtuigen.”

Linda Verriet, voorzitter van de POV, sluit zich daarbij aan. „De bouwstenen liggen er wel, nu is er een bewindspersoon nodig die daarmee gaat bouwen. Dat is geen simpel bouwwerk. Maar de oplossing ligt zeker niet in generiek ammoniakemissie reduceren, want daarmee trekken we de vergunningverlening niet los. De korte termijn is belangrijk. Gebiedsgericht werken is belangrijk. We zijn niet tegen ammoniakreductie, dat doen we als sector al decennia. Maar generieke maatregelen nu opleggen, heeft niets te maken met KDW, stikstofdoelstellingen en vergunningverlening.”

Bovendien heeft Verriet vraagtekens bij de borging van stikstofemissie. „We kunnen nooit en te nimmer honderd procent stikstofemissie borgen. We moeten beseffen dat het allemaal natuurlijke processen zijn.”