Hoe verdeel je de pijn? WUR onderzocht vier scenario’s om de nationale stikstofdoelen te bereiken
In januari van dit jaar, in een door Greenpeace aangespannen rechtszaak, oordeelde de rechter dat de Staat zich aan de stikstofdoelen voor 2030 moet halen; uiterlijk op 31 december 2030 moet bij de helft van de stikstofgevoelige natuur onder de stikstofdepositie onder de KDW liggen.
Na die uitspraak vroeg het ministerie de WUR om vier scenario’s door te rekenen. Maar welk scenario ook wordt gekozen, vertelt WUR-onderzoeker Joost de Laat, de landbouw zal worden geraakt.
Het ministerie leverde vier scenario’s aan:
1. Landelijke maatregelen waardoor elke sector 55 procent minder stikstof uitstoot;
2. Regionale maatregelen in een zone van 2000 vierkante kilometer rond de Veluwe
3a. Landelijk 50 procent minder stikstofuitstoot, en in gebieden van 1 kilometer rond gevoelige natuurgebieden 85 procent minder uitstoot;
3b. Landelijk 40 procent minder uitstoot, en 85 procent minder uitstoot in de Gelderse Vallei;
4. Landelijke sanering van piekbelasters uit landbouw en industrie.
De onderzoekers zien nog andere mogelijke scenario’s, zoals het normeren en beprijzen van stikstofuitstoot, waardoor uitstoters een financiële prikkel krijgen om die uitstoot terug te brengen. Maar het ministerie heeft om een dergelijk scenario niet gevraagd, en de onderzoekers hebben het niet doorgerekend.
Ook de effecten van doelsturing zijn niet doorgerekend. Een systeem van doelsturing biedt weliswaar kansen om de stikstofuitstoot terug te dringen, schrijven de onderzoekers, maar het introduceren van een dergelijk systeem is complex en zal meerdere jaren in beslag nemen. Dat zal te lang duren om aan de, in de studie gevraagde, deadline van 2030 te voldoen.
Resultaten
Scenario 2 kon niet worden uitgewerkt; met het gebruikte algoritme kon het voorgestelde gebied niet worden berekend. De onderzoekers zien dat scenario 3a, naast vermindering van de stikstofdepositie, ook andere problemen rondom Natura 2000-gebieden helpt oplossen, zoals verdroging en versnippering. Daardoor is de economische schade van dit scenario relatief gering - de maatregelen adresseren meerdere problemen tegelijkertijd.
Ook in scenario 1, zijn de gevolgen voor de landbouw relatief gematigd. Scenario 4, daarentegen, leidt tot een kaalslag in de landbouw en een ontwrichting van de economie. In dat scenario worden landelijk veehouderijen en industrieën weggesaneerd, op volgorde van depositiegrootte, net zolang tot de stikstofdepositie op de natuur voldoende is gedaald. Volgens de onderzoekers zou dat leiden tot het verdwijnen van het grootste deel van de veehouderij, en van belangrijke industriën. „Hieruit blijkt dat de uitkoop van piekbelasters alleen, geen oplossing biedt voor het stikstofprobleem“, concluderen de onderzoekers.
Haalbaarheid
Technisch gezien zijn emissiereducerende maatregelen voldoende beschikbaar, stelt het rapport. Maar de korte looptijd - slechts vijf jaar - kan de uitvoering daarvan problemen opleveren. Boeren zullen in korte tijd veel investeringen moeten plegen. Als deze route wil lukken, zullen boeren moeten worden ondersteund door ketenpartijen en door de overheid.
