LTO en Flynth kritisch op rapport Deloitte over kosten en baten gangbare landbouw: 'Karikatuur van de werkelijkheid'
Deloitte publiceerde vorige week het rapport ‘The Hidden Bill’, waarin zij concludeert dat de ‘maatschappelijke kosten’ van onze landbouw de toegevoegde waarde ver overstijgen. NRC schreef er volgens LTO een ‘ronkend’ nieuwsartikel over met als kop ‘Schade door landbouw miljarden groter dan opbrengsten’.
Het rapport is gemaakt in opdracht van de Transitiecoalitie Voedsel en de Robin Food Coalition. De Transitiecoalitie Voedsel is een samenwerkingsverband van 150 bedrijven uit de voedsel- en landbouwsector die gezamenlijk werken aan een duurzamer, eerlijker en gezonder voedselsysteem. Onder andere Kipster, Herenboeren, Bionext, ProVeg en Natuurmonumenten en enkele provincies zijn daarbij aangesloten.
De Robin Food Coalition is een collectief van negentig MKB-koloperbedrijven in de (biologische) sector. Onder meer Ekoplaza, biologisch varkensconcept de Groene Weg en Odin steunen het initiatief als partner.
Onrealistisch
Deloitte rekent volgens LTO met een scenario waarin de landbouw omschakelt naar 100 procent biologisch. ‘Een hypothetische rekensom die doet alsof markt en consument niet bestaan. In Nederland zien we al jarenlang dat de in de grootste sectoren (akkerbouw, melkvee, pluimvee) het aandeel biologisch niet groeit maar krimpt of stagneert. Plat gezegd: iedere gangbare boer die biologisch wordt, duwt een biologische collega terug in het gangbare segment.’
Marktvraag biologisch verzadigd
De marktvraag is volgens LTO simpelweg verzadigd. ‘Onlangs publiceerde de Autoriteit Consument en Markt een omvangrijke studie naar de vraag: welke factor remt verduurzaming van onze voedselvoorziening? Met stip op één: de achterblijvende consumentenvraag. Daarmee kan het rapport van Deloitte worden toegevoegd aan de hoge stapel van rapporten die doen alsof economische wetten geen feiten zijn, maar meningen.’
Papieren werkelijkheid
LTO maakt nog een ander bezwaar tegen het Deloitte-rapport. ‘In tekst waarschuwt ze weliswaar voor ‘milieulekkage’ (verschuiving van de productie naar landen waar de standaard ten aanzien van klimaat, milieu en natuur lager ligt) maar gaat daar in haar rekensom totaal aan voorbij: die stopt bij de landgrenzen. Het is alsof we een gascentrale net over de grens plaatsen, een contract afsluiten waarin we het gas terugkopen, en dan trots roepen dat we onze CO2-uitstoot hebben teruggedrongen. Een werkelijkheid die alleen op papier bestaat. We weten dat, als de Nederlandse voedselproductie zou halveren, die productie zou verschuiven naar landen en werelddelen waar de uitstoot per kilo product hoger is, en de opbrengst lager.’
Kostenkant opgepompt
Er zijn volgens de boerenorganisatie nog meer 'verstrekkende' bezwaren tegen het rapport. ‘Bij de ‘maatschappelijke opbrengsten’ rekent Deloitte uitsluitend met de primaire productie.’ Verwerking, logistiek, retail, consumptie en alle andere economische activiteiten die daar achter wegkomen – van kassenbouw tot chemie en van innovatie tot wetenschappelijk onderzoek – vallen volgens LTO buiten het onderzoek. ‘De primaire productie bedraagt ongeveer 1,4 procent van ons BBP, maar Deloitte kijkt niet naar de circa 7 procent van ons BBP die de agrofoodketen in totaliteit bedraagt. Daarmee maakt Deloitte een karikatuur van de balans tussen kosten en baten. Dit terwijl aan de kostenkant de bedragen juist maximaal opgepompt worden.’
Verplaatsing naar buitenland
Het Deloitte-rapport komt volgens LTO uiteindelijk neer op de ‘oplossing’ om onze voedselproductie maar naar het buitenland te verplaatsen. ‘Daarmee schiet het rapport zijn doel voorbij. Laat Deloitte haar rapport maar eens overdoen op Europese of mondiale schaal. Dan zal blijken dat Nederland daar juist uitkomt als een van de landen waar voedsel efficiënt, productief én duurzaam geproduceerd wordt.’
Opdrachtgevers
Het rapport is gemaakt in opdracht van de Transitiecoalitie Voedsel en de Robin Food Coalition. De Transitiecoalitie Voedsel is een samenwerkingsverband van 150 bedrijven uit de voedsel- en landbouwsector die gezamenlijk werken aan een duurzamer, eerlijker en gezonder voedselsysteem. Onder andere Kipster, Herenboeren, Bionext, ProVeg en Natuurmonumenten en enkele provincies zijn daarbij aangesloten.
De Robin Food Coalition is een collectief van negentig MKB-koloperbedrijven in de (biologische) sector. Onder meer Ekoplaza, biologisch varkensconcept de Groene Weg en Odin steunen het initiatief als partner.
Flynth ook kritisch: 'Voedselproductie naar buitenland verplaatsen leidt tot hogere uitstoot'
Flynth is net als LTO ook kritisch op het rapport van Deloitte. Volgens het accountants- en adviesbureau zet het rapport over de maatschappelijke kosten van de landbouwsector de sector in een negatief daglicht.
Het onderzoek roept vragen op over de voledigheid van de analyse en de context waarin cijfers worden gepresenteerd. 'Media belichten vaak economische, ecologische en sociale perspectieven. Het perspectief van individuele boeren en regionale ondernemersnetwerken komt daarbij te weinig aan bod', schrijft Flynth in een reactie.
Het rapport richt zich volgens het bedrijf uitsluitend op de toegevoegde waarde van de primaire landbouw (18,6 miljard euro / 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp)) en laat de bredere food- en agriketen (72 miljard euro / 7 procent van het bbp) buiten beschouwing. 'Het totale ecosysteem vertegenwoordigt circa 150 miljard euro, oftewel ongeveer 15 procent van het Nederlandse bbp. Als je de voedselproductie naar het buitenland gaat verplaatsen, dan pakt dat per saldo juist negatief uit voor het klimaat, omdat productie elders doorgaans leidt tot hogere uitstoot.'
Daarom zou er breder gekeken moeten worden dan alleen naar de optelsom van de kosten en baten, meent Flynth. 'Ze vormt een netwerk van ondernemende families die al generaties lang zorgvuldig omgaan met land en dieren, innovatief samenwerken en oog hebben voor de toekomst. De sector draagt bij aan langetermijn waardecreatie, waarin economische vitaliteit, ecologische duurzaamheid en sociale verantwoordelijkheid samenkomen. Dit is precies de brede welvaart waar Nederland naar streeft.'
Verduurzaming van de landbouw is noodzakelijk en haalbaar, maar simplistische conclusies die de samenhang tussen marktwerking, technologische ontwikkeling en consumentengedrag negeren, helpen niet volgens Flynth. 'Een duurzame toekomst vraagt integraal beleid en betrokken ondernemers, geen verplaatsing van productie naar het buitenland of het ontkennen van economische realiteit.'
Tekst: Erik Kruisselbrink
Is als freelance vakbladredacteur van vele markten thuis.
Beeld: Ruth van Schriek Agrio Archief