Ruud Zanders twijfelt of hij moet doorgaan met Kipster

2025 voelt als een kanteljaar voor oprichter Ruud Zanders van Kipster. Terwijl de leghennenhouder internationaal uitbreidt, ziet hij bovenal de noodzaak om het voedselsysteem fundamenteel te veranderen. „Veel boeren zien ook wel dat het huidige systeem op termijn niet houdbaar is", zegt Zanders tegen Change Inc een platform voor duurzaam nieuws in het bedrijfsleven, waarin hij antwoordt geeft op vragen.

2025 gaat de boeken in als een lastig jaar voor duurzaamheid. Welke uitdagingen zie jij?

„Er zijn toch wat markten geweest die het zwaar te verduren hebben gekregen, zoals de markt voor vleesvervangers en het faillissement van Stichting Heerenboeren – die overigens wel weer doorgaan. Tegelijkertijd moeten we ons als bedrijf niet laten afleiden door dit soort ontwikkelingen.

We hebben Kipster het afgelopen jaar anders ingericht, passend bij de groei die we doormaken. Zo hebben we nu een co-ceoschap. Ik kijk nu vooral naar het voedselsysteem: hoe verlagen we onze CO2-uitstoot, hoe worden we diervriendelijker, hoe kan alles beter? Justin Buitenhuis focust meer op de businesskant: welke stappen kunnen we concreet zetten? Die balans is essentieel voor ons voortbestaan.''

In onze mailwisseling voorafgaand aan dit interview hekelde je het stikstofbeleid en het ontbreken van een politieke visie. Wat bedoel je hiermee?

„Natuurlijk speelt het stikstofdossier een rol, maar het is slechts één onderdeel van een veel groter probleem. Sinds de jaren ’60 en ’70 hebben we een landbouwsysteem opgebouwd dat vanaf de basis gericht was op maximale productie, met de beste bedoelingen na de oorlog. Dat systeem is inmiddels onhoudbaar geworden. Maar in plaats van het fundamenteel te veranderen, blijven we pleisters plakken: eerst zure regen, toen mest, nu stikstof. Het is telkens dezelfde onderliggende problematiek: te hoge druk op bodem, natuur en klimaat."

Wat is er volgens jou nodig om dit patroon te doorbreken?

„Volgens mij moeten we eerst bepalen hoe het voedselsysteem er idealiter uitziet. Ik sluit me aan bij de kringlooplandbouw zoals die ooit door minister Schouten is geïntroduceerd. Vruchtbare grond gebruik je voor plantaardige productie. Marginale gronden gebruik je voor koeien, geiten of schapen. Restproducten van menselijke voeding geef je aan varkens en kippen, zoals wij dat bij Kipster doen.

Als je dat systeem volledig zou invoeren, wordt de hoeveelheid reststromen de beperkende factor voor hoeveel varkens en kippen je kunt houden, en de hoeveelheid marginale grond voor hoeveel rundvee mogelijk is. De veestapel krimpt dan ruwweg met twee derde. Daarmee los je stikstof, CO2, biodiversiteitsverlies en andere problemen in één keer op. Daarom zeg ik: focus niet op alleen stikstof en individuele vergunningen voor een extra stal. Kijk naar het systeem als geheel."

Heb je vertrouwen in de plannen van het nieuwe kabinet?

„Het lijkt erop dat we ergens in het midden gaan uitkomen. Tegelijkertijd presenteerde de achterban van meerdere partijen (D66, CDA, VVD en GL-PvdA, red.) begin deze maand een gezamenlijke landbouwvisie die behoorlijk ambitieus was. Dat biedt best hoop."

Hoe verlopen de gesprekken die jij voert met collega-boeren die het oude systeem vertegenwoordigen? Probeer je hen te overtuigen?

„Ik ga het gesprek aan. Veel boeren zien ook wel dat het huidige systeem op termijn niet houdbaar is, maar het vraagt veel om fundamenteel anders te gaan werken. Historisch gezien zie je dat ook: mijn vader vertelde dat in de tijd van Mansholt (landbouwminister na de Tweede Wereldoorlog, red.) veel Noord-Limburgse boeren schrokken, omdat alles groter moest terwijl onze regio heel kleinschalig was. Die maatregelen hebben toen pijn gedaan, maar waren noodzakelijk. Nu is er weer behoefte aan sterk leiderschap: iemand die lastige keuzes durft te maken en richting kan geven."

Welke potentie voor kweekvlees zie je?

„Die is groot, denk ik. Bij die eerste kweekvleesboerderij zie je dat het een aanvulling kan zijn op de melkveehouderij: de koe blijft leven en je oogst cellen. Je maakt vlees zonder het dier te doden. Dat kan een enorme impact hebben. Regelgeving gaat wel een belangrijke rol spelen: in Europa is kweekvlees nog niet toegestaan. Ik zie potentie in regionaal geproduceerd kweekvlees, net zoals kleine boeren nu regionale eieren verkopen. Waarom zou dat met kweekvlees ook niet kunnen?"

Wat hoop je dat 2026 brengt, voor jou en voor Kipster?

„Naast extra boerderijen in Nederland en hopelijk de eerste schop in de grond in Frankrijk en het VK, wil ik vooral verdere stappen zetten in CO2-reductie, diervriendelijkheid en voeringrediënten. Zo denk ik dat er nog veel emissiereductie mogelijk is op het gebied van voeding. De basis voor een duurzame kippenboerderij staat, maar ergens hebben we de afgelopen twee, drie jaar ook een beetje stilgestaan qua ontwikkeling. In 2026 hoop ik daarom dat we nog een paar mooie stappen kunnen zetten", zegt Zanders tegen Change Inc.