Opinie: Vertrouwen op feiten

Het vertrouwen in de politiek, onafhankelijke media en de toekomst van de landbouwsector is in Nederland gedaald naar een dieptepunt. Eigenlijk is dat een onterecht gevoel. Dat de gehoopte koerswijziging in het landbouwbeleid niet in een jaar tijd is gerealiseerd, is logisch. De koers van een olietanker bijsturen heeft tijd nodig. Dat bijsturen is nu in gang gezet door minister Wiersma en staatssecretaris Rummenie.

De koers van een olietanker bijsturen heeft tijd nodig

Dat een deel van de media er alles aan doet om via beeldvorming de minister onterecht in een kwaad daglicht te stellen, is diepdroevig. De onafhankelijkheid zou juist vragen om inhoudelijk te reageren en een ander geluid ook ruimte te bieden. Het zijn echter allemaal aanvallen op de persoon. Journalisten verdiepen zich niet in de materie en zijn vooringenomen. Het zou namelijk ook betekenen dat men dan moet toegeven dat de afgelopen jaren een verhaal is verteld dat niet klopt. Dat de natuur niet op omvallen staat en dat stikstof eigenlijk een juridisch probleem is en in mindere mate een ecologisch issue.

Waarom is dan dat gevoel onterecht? We zien inmiddels dat dankzij de onderzoeken en inzet van Stichting Stikstofclaim, Han Lindeboom, Henri Prins en zeer zeker ook Wouter de Heij de panelen beginnen te schuiven. Als NVP hebben we moeite gedaan om een ander geluid op de ministeries te laten horen. Zelfs Erisman en De Vries erkennen dat Aerius niet perfect is. In het eerste stuk van de informateur Buma is het besef te vinden dat generiek maatregelen nemen geen nut heeft. Daarin wordt voorgesorteerd op een zone rond natuur. Ook het afschaffen van de KDW wordt genoemd, notabene met instemming van D66. Desondanks noemen ze nog wel de doelen van 2035 heilig, wat daar dan weer niet mee strookt. Maar het is een eerste stap, van partijen die recent nog heel andere geluiden lieten horen.

De feiten winnen aan kracht en het model lijkt eindelijk te gaan sneuvelen

De feiten winnen aan kracht en het model lijkt eindelijk te gaan sneuvelen. Heel belangrijk in dit verhaal is ook het onderzoek door Ronald Meester die Jean Rummenie heeft laten opstellen. Net zoals de herziening van de natuurdoelanalyses die hij in gang heeft gezet. Dat gaat de mantra zoals minister Van der Wal altijd gilde, ‘de natuur staat op omvallen’ onderuithalen. Henri Prins van Sichting Samenleving, Landbouw en Natuur liet door een onderzoek al zien dat de natuur op de Veluwe in heel wat betere staat verkeert dan aangenomen. Allemaal beweging richting de echte feiten en weg van aannamen, theorie en modellen.

Dat is voor de politiek en de landelijke media dus het moeilijke punt. De feiten kloppen niet met het verhaal dat men jaren heeft verkondigd. Net als met Erisman en De Vries zien we hier ook de eerste tekenen van ‘schuiven’. Het gaat in kleine stapjes, zodat je niet hoeft toe te geven het bij het verkeerde eind te hebben gehad.

Het sprookje lijkt meer en meer in duigen te vallen. Dat zie je ook bij het verhaal over de waterkwaliteit. De enige oorzaak was altijd de landbouw in het narratief. De feiten laten nu een ander verhaal zien. Ook weer in gang gezet door Rummenie en Wiersma. Wie veroorzaakt nu vervuiling en wat is de echte bijdrage van de landbouw. Met feiten aantonen dat riool, buitenland, eigen normen, ‘one out, all out’-principe een verkeerd beeld hebben gegeven.

Het oude narratief gebaseerd op aannamen en rekenmodellen was de ideale stok om de landbouwsector de schuld van alles te kunnen geven.

Het grootste zorgpunt bij het vertrouwen in dit proces ligt wat mij betreft bij de ambtelijke molen, de zogenoemde vierde macht. Daar lijkt niet de wil deze verschuiving te laten gebeuren. Het oude narratief gebaseerd op aannamen en rekenmodellen was de ideale stok om de landbouwsector de schuld van alles te kunnen geven.

Tot nu toe krijgt men daar nog flinke ondersteuning bij van de media en wordt er flink gelekt in die richting. De aanvallen op de persoon en niet op inhoud voeren nog de boventoon. In de loop der tijd zal dit echter geen stand houden en gaat het gezegde ‘al is de leugen nog zo snel’ ook hier van toepassing zijn.

De vraag is of nieuwe bewindslieden terug gaan vallen op het oude sprookje van de vierde macht, of dat men intussen zelf ook inziet dat je feiten niet kunt negeren. Ongeacht of je vertrouwt op mensen, geloof of processen, heb altijd vertrouwen in de feiten. Die zijn onwrikbaar en niet te negeren. In de toekomst komen ze altijd boven drijven en de NVP zal zijn best blijven doen om deze feiten op tafel te krijgen.

Bart-Jan Oplaat,
voorzitter Nederlandse Vakbond Pluimveehouderij