‘Wilde eenden brengen vogelgriep niet mee’
Zo komen de infectiepieken bijvoorbeeld niet overeen. Waar wilde eenden vooral gefecteerd blijken in het najaar, zie je bij bedrijfsmatig gehouden pluimvee meer griep in het voorjaar.
Hoe bedrijfsmatig gehouden pluimvee besmet wordt met vogelgriep onderzocht Van Dijk niet. Of wilde eenden of andere watervogels pluimvee besmetten is nog onduidelijk.
1.100 monsters
Voor haar 4 jaar durende promotie onderzoek nam van Dijk van maart 2010 tot februari 2011 1.100 monsters bij wilde eenden in eendenkooi in de buurt van Rotterdam. Ze bezocht de eendenkooi gemiddeld 6 keer per maand.Daarmee is het onderzoek representatief.
Ze nam monsters uit de bek en cloaca om te achterhalen of de eenden besmet waren met het vogelgriepvirus. Bovendien nam ze bloedmonsters om te onderzoeken of de eenden antistoffen tegen laagpathogene vogelgriep in het bloed hadden zitten.
Twee vogelgrieppieken per jaar
Bij wilde eenden zien we in Nederland twee vogelgrieppieken per jaar, vertelt Van Dijk. Een kleine zomerpiek is gekoppeld aan de aanwas van vatbare jonge eenden. De grote najaarspiek valt samen met de aankomst van wilde eenden uit noordelijke landen zoals Noorwegen en Finland. Maar ook eenden die van dichterbij komen: zoals Duitsland en Denemarken.
De trekkende eenden brengen het vogelgriepvirus waarschijnlijk niet mee, maar lijken vooral vatbaarder voor de in Nederland rondwarende virussen dan de Nederlandse eenden, stelt Van Dijk.
Als de wilde eenden het vogelgriepvirus hebben opgelopen, lijken ze als virusdrager weinig last te hebben. En hoewel ze wel minder vliegen, vliegen ze toch redelijk veel rond in de omgeving. Dat schept de mogelijkheid tot verspreiding in de regio, zegt de dierecoloog.
Milde vorm
Het vogelgriepvirus komt van nature in de milde vorm voor bij watervogels zoals wilde eenden, vertelt Van Dijk. Sommige van deze milde varianten kunnen zich in pluimvee tot zogenaamde hoog-pathogene vormen ontwikkelen, die ook voor de mens gevaarlijk kunnen zijn.
Nederland is een zeer belangrijk overwinteringsgebied voor miljoenen watervogels, die zowel uit Noord-Europa als Midden-Europa komen. De wilde eend, Anas platyrhynchos, is n van de watervogels die vaak besmet zijn met vogelgriep. Daarom richtte Van Dijk zich in haar onderzoek op wilde eenden.
Door wekelijks monsters te nemen, kon Van Dijk de grieppieken heel precies vaststellen. De chemische samenstelling van de veren werd vergeleken met veren van 38 locaties in Europa. Zo kon Van Dijk achterhalen waar de vogels vandaan kwamen.
Promotie
Vandaag, woensdag 8 oktober promoveert dierecoloog Jacintha van Dijk van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) hierop bij Universiteit Utrecht. Gisteren vond bij het NIOO r een speciaal symposium plaats over de ecologie van infectieziekten zoals vogelgriep. Hierbij waren topsprekers uit het vakgebied, waaronder Ab Osterhaus, aanwezig.
