'Als NVWA fout toegeeft voelt dat als erkenning'

„Er is geen acuut gevaar geweest voor de volksgezondheid geweest vertelde de plaatsvervangend directeur van BuRO van de NVWA tijdens de rechtszaak”, aldus Oving over de rechtszaak die werd aangespannen, omdat de partijen vinden dat de overheid eerder en beter had moeten ingrijpen. „Ik vraag me dan echt af, waarom er dan zo is gehandeld en er zoveel bedrijven zijn geruimd.”

Nalatigheid

Voor Hennie de Haan, voorzitter van de NVP, is het klip en klaar. De NVWA is nalatig geweest voor en tijdens de fipronilcrisis in 2017. Door de fraude door Chickfriend en het nalatig handelen van de autoriteit is in vier maanden tijd uiteindelijk 65 tot 75 miljoen euro schade ontstaan. „Daarna is de schade nog verder opgelopen, maar daar zijn geen berekeningen meer van gemaakt”, zegt De Haan.

„Aan het einde van de dag zijn pluimveehouders zelf verantwoordelijk wat op hun erf gebeurt, maar de toezichthouder heeft ook de taak om frauduleus handelen (waar zij zelf weet van had) tegen te gaan, zeker als de voedselveiligheid mogelijk in gevaar wordt gebracht. De NVWA had de sector vanaf november 2016 kunnen informeren, toen zij een eerste anonieme tip binnen kreeg. De sector wist van niets en kon daardoor haar eigen verantwoordelijkheid onvoldoende nemen. Ook in de acht maanden die daarop volgden heeft de NVWA niets gedaan, maar is met de informatie alleen een strafrechtelijk onderzoek gestart.”

Grote gevolgen

De problemen waar de pluimveehouders tegenaan liepen door de maatregelen van de NVWA hadden grote gevolgen. „Pluimveehouders die diensten van Chickfriend hadden afgenomen, kregen in eerste instantie blokkades op alle stallen opgelegd. Ook de stallen waar de medewerkers van Chickfriend niet waren geweest”, zegt De Haan. „In stallen waar wel fipronil terecht was gekomen - en waar de waarden die in de eieren boven de maximum residuwaarde (mrl) waren - moesten worden vernietigd door Rendac. Pluimveehouders kozen ervoor de dieren te laten doorleggen, ze op een laag calorisch dieet te zetten of te laten ruimen. Zo zijn tientallen miljoenen eieren vernietigd en 3,5 miljoen kippen geruimd.”

Schadevergoeding

Als de civiele rechter het met de eisers eens is, opent dat de weg naar procederen om schadevergoeding. Want de getroffen eierboeren moesten zelf opdraaien voor de kosten, aangezien de overheid vindt dat de schade ondernemersrisico is. Bij een positieve uitspraak staan pluimveehouders dan ook een stuk sterker om hun individuele schade te verhalen, als zij na deze procedure met hun individuele schade naar de rechter te stappen. „Zonder verklaring van recht is de slaagkans voor individuele schadezaken die pluimveehouders tegen de NVWA willen voeren veel kleiner, dan wanneer er in een civielrechtelijke zaak wordt uitgesproken dat er sprake is van nalatig handelen door NVWA”, zegt De Haan. Op 10 juli doet de rechter uitspraak.