Agrifacts: 'Noodwet stikstof uit de pas met Habitatrichtlijn'

STAF schrijft dat Nederland een aantal natuurgebieden heeft waarvoor kenmerkend is dat de grond er zeer arm is aan stikstofverbindingen. In deze gebieden komen planten voor die goed gedijen bij weinig stikstof in de bodem. Toename van stikstof in de bodem zorgt ervoor dat deze planten overwoekerd worden door meer stikstofminnende soorten. Maar STAF zet een aantal kanttekeningen bij de ‘natuurlijkheid’ van deze gebieden en de invloed die de menselijke stikstofbijdrage heeft.

Successiegebieden

Zouden er in Nederland in het geheel geen mensen wonen dan zou Nederland een gebied van bossen en moerassen zijn, stelt STAF. De stikstofarme zand- en heidegronden (successiegebieden genoemd), die nu aangemerkt zijn als beschermd natuurgebied, zijn in het verleden ontstaan door menselijk handelen. Langdurige begrazing betekende dat stikstof steeds werd afgevoerd en de bodem armer werd. Met het einde van het gebruik van deze gebieden door schaapskuddes is aan die overbegrazing een einde gekomen. Natuurlijke processen waarbij steeds stikstof wordt toegevoegd aan de bodem hernemen daardoor hun loop. Zelfs wanneer er in Nederland geen mensen zouden zijn en geen stikstofuitstoot of depositie door menselijke activiteit, dan nog vindt dit proces plaats, doordat dieren stikstof overbrengen en stikstof uit de lucht wordt opgenomen door stikstofbindende planten en bacteriën.

Overbegrazing en plaggen noodzaak

De heide- en zandverstuivingsgebieden zullen in een natuurlijk proces verdwijnen en alleen menselijk ingrijpen voorkomt dat deze gebieden in bos veranderen. STAF geeft aan dat de enige wijze waarop grond stikstofarm gehouden kan worden, is systematisch stikstof afvoeren; tenminste even snel als het wordt aangevoerd. Landelijk wordt gemiddeld 1.500 mol per hectare per jaar aangevoerd. Deze hoeveelheid moet jaarlijks uit de stikstofarme natuur worden afgevoerd. Dit kan door overbegrazen met dieren of afplaggen.

Iedere andere maatregel zal volgens STAF mislukken, omdat stikstofaanvoer een natuurlijk proces is dat niet gestopt kan worden. Het Nederlandse milieubeleid, zoals ook neergelegd in de Wet milieubeheer en daarop verder gebaseerde maatregelen, is volgens STAF gestoeld op de wetenschappelijke en juridische misvatting dat het voor de instandhouding van de natuur nodig is stikstofuitstoot door menselijke activiteit tegen te gaan. Deze aanpak is ineffectief en in strijd met de Europese Habitatrichtlijn te beoordelen.

Download hier STAF position paper