De zomer van 2020 staat menig pluimveehouder nog vers in het geheugen gegrift. Halverwege augustus steeg de temperatuur op veel plaatsen in Nederland enkele dagen boven de 40 graden Celsius – een nieuw record. Een jaar eerder, in juli 2019, steeg het kwik op sommige plekken in Nederland ook al tot bijna 40 graden Celsius. En ook de zomer van 2018 kende enkele snikhete dagen. Temperaturen van om en nabij de 40 graden Celsius kwamen voorheen nooit voor in Nederland. Afgelopen zomer waren er geen extreem hete dagen. Klimaatdeskundigen verwachten echter dat het in de zomer vaker 40 graden Celsius of warmer kan worden.
Voor de extreem hete zomerdagen in 2019 en 2020 was het gebruik van koeling al gemeengoed in de vleeskuikenhouderij. De zomers van 2019 en 2020 leerde dat een koelsysteem noodzaak is in elke pluimveestal, ook in opfokstallen. „Opfokstallen worden vaak vergeten als het om koeling gaat”, zegt klimaatspecialist William de Koning van Veko Ventilatie. „De laatste drie weken is de bezetting in opstallen relatief hoog. Hierdoor is koeling ook in die stallen absoluut een must wanneer de buitentemperaturen boven de 32 graden komen.” In sommige opfokstallen zonder koeling was het eind juli 2019 lange tijd te warm. „Die hennen hebben echt een tik gehad en hadden moeite in de legperiode", blikt De Koning terug.
Klimaatspecialist en verkoper Mathieu Duvekot van Komptech Sambeek beaamt dat koeling in iedere pluimveestal noodzaak is. Hij presenteerde een rekenvoorbeeld van een vleeskuikenouderdierenhouder die in de zomer van 2019 nog geen koeling had. De snikhete dagen leidden tot uitval en een lager legpercentage. Bovendien zakte de bevruchting met bijna 11 procent van 89,3 naar 78,4 procent. De bevruchting kwam ook niet meer terug op niveau. „De uitkomst daalde ook nog eens flink”, zei Duvekot. „De gestorven hennen zouden nog 120 broedeieren leggen van 19 cent per stuk.” Duvekot kwam tot een schadepost van bijna 21.000 euro.
De vleeskuikenouderdierenhouder investeerde in padkoeling en het jaar erop had hij wel koeling tijdens de tropisch warme zomerdagen midden augustus. Het legpercentage daalde gewoon volgens de curve aangezien de hennen ouder werden. De bevruchting bleef keurig op peil. Grofweg kost een compleet geïnstalleerde koeling 8.000 tot 12.000 euro voor een stal met een capaciteit van circa 20.000 dieren. Op het voorbeeldbedrijf van Duvekot worden 9.000 vleeskuikenouderdieren gehouden. De investering in de padkoeling was hierdoor lager. Duvekot wilde echter niet zeggen hoeveel exact. „De investering in een koeling kan een pluimveehouder in één hete zomer al terugverdienen”, zegt Duvekot. „De investering is afhankelijk van de stal en het type koeling. Pluimveehouders kunnen ons benaderen voor advies en een offerte.”
Vleeskuikenouderdierenhouder Melvin Hazeleger uit Kootwijkerbroek (GD) heeft sinds twee jaar hoge druk nevelkoeling in zijn nieuwste stal. In zijn beide oude stallen werkt hij met lage druk nevelkoeling. „Hoge druk nevelkoeling werkt veel beter vanwege het grotere koeleffect en het lagere waterverbruik”, zegt Hazeleger. „In mijn nieuwste stal kan ik dankzij de koeling en ventilatie wel 8 graden koelen. Dat is voldoende op hete zomerdagen in Nederland. Bij een echte hoge luchtvochtigheid en hoge temperatuur van 32 of meer graden Celsius blijft het echter wel lastig om zover terug te koelen.” In zijn oude stallen kan hij maximaal 4 graden koelen met de lage druk nevelkoeling.
Hoe lang de terugverdientijd exact is, durft Hazeleger niet te zeggen omdat dit afhankelijk is hoe hoog het kwik oploopt in de zomer en hoe oud de dieren dan zijn. „Wanneer je dankzij de koeling in combinatie met ventilatie de technische resultaten op peil houdt, kun je de investering in koeling zeker terug verdienen. Bovendien geeft het je zoveel rust. Ik heb nog wel stress met hitte, maar veel minder dan toen ik nog geen koeling had.”
Kijker Ron Jacobs uit Hongarije gaf tijdens de online uitzending aan dat bij hem in Hongarije standaard padkoeling wordt geïnstalleerd in pluimveestallen. Duvekot zei daarop ook voorstander te zijn van padkoeling gezien het grote koelvermogen. De Koning is echter voorstander van nevelkoeling gezien de Nederlandse zomertemperaturen waar het vrijwel nooit 40 graden Celsius is maar vaak hooguit 33 tot 35 graden. „Padkoeling is aan en uit. Een pluimveehouder moet uitkijken dat hij niet te hard koelt en zijn dieren ziek worden. Bovendien is nevelkoeling veel makkelijker te installeren in bestaande stallen.” Jacobs was het eens met dit laatste. „Wanneer je later een koelsysteem gaat inbouwen, is een nevelkoeling eenvoudiger te installeren”, beaamde Jacobs.
Klimaatspecialisten De Koning en Duvekot vertelden veel nog meer interessante zaken over koeling, ventilatie en ook over het afstemmen van de ventilatie op de koeling. Daarnaast liet vleeskuikenouderdierenhouder Melvin Hazeleger zijn bedrijf in een videoreportage zien en vertelde over zijn ervaringen. Heb je de uitzending gemist, maar ben je benieuwd naar hun hele verhaal? Dan is dat geen probleem. Meld je hier aan en kijk de volledige uitzending terug.
