Convenant voor legsector: lagere stalbezetting en verbod op koloniehuisvesting
Verbod op koloniehuisvesting
Vanaf 2035 geldt er een verbod op koloniekooien in de legsector. Voor nieuwbouw gaat deze maatregel al in 2027 in. Volgens de Raad van de Dierenaangelegenheden (RDA) past het systeem niet in het beeld van een dierwaardige veehouderij. Leghennen kunnen niet goed voorzien in hun gedragsbehoefte rusten en actief gedrag. Op dit moment wordt in Nederland nog circa twaalf procent van de legkippen in koloniekooien gehouden. Het aantal bedrijven bedraagt aanzienlijk minder dan twaalf procent van het totaal aantal pluimveebedrijven.
Hoewel het om een relatief kleine groep leghennenhouders gaat die legkippen in koloniehuisvesting houden, is de economische impact groot van het besluit. De afschrijvingstermijn is 12,5 jaar. Uit praktijkonderzoek blijkt dat uit alle pluimveehouders met koloniekooien er verschil zit in de afschrijvingstermijn. Bij sommige loopt deze op korte termijn af, anderen hebben recent nog geïnvesteerd in een koloniehuisvestingssysteem. Deze bedrijven zitten dus nog maar aan het begin van de afschrijvingstermijn.
Met een verbod vanaf 2035 denken de partijen recht te doen aan de afschrijvingstermijn van 12,5 jaar, ondanks dat bij sommige leghennenhouders de termijn dan nog niet is afgelopen. Dit wordt dan ook niet gezien als inbreuk op ht eigendomsrecht. 'De financiële impact weegt op tegen het belang van het dier', zo staat in de toelichting op de wetswijziging.
Toename ammoniak en fijnstof
Een ander aspect waar rekening mee gehouden moet worden, is dat de overgang van koloniekooien naar andere huisvestingssystemmen een negatieve impact heeft op de uitstoot van ammoniak, fijnstof en geur. Op basis van de expert-inschatting geeft Wageningen Livestock Research (WLR) aan te verwachten dat het verbod op koloniekooihuisvesting voor zowel legkippen als voor opfokhennen zal resulteren in een toename van de ammoniak- en fijnstofemissie. Voor geuremissie wordt geen toename verwacht.
Een verbod op koloniehuisvesting is niet nieuw. In Duitsland geldt vanaf dit jaar al een verbod en in België is het vanaf 2036 niet meer toegestaan om leghennen te houden in koloniekooien.
(Tekst gaat verder na kader)
Klimaatadaptatie elke pluimveehouder
In de AMvB, dat nu ter inzage ligt voor een internetconsultatie, staan een aantal wijzigingen en regels specifiek voor de pluimveehouderij. De leg- en vleessector zijn zogenaamde subcategorieën in de AMvB en worden apart behandeld. Er staan echter ook maatregelen in de AMvB die voor alle pluimveehouders gelden. Zo moeten pluimveehouders een klimaatadaptatieplan opstellen. Het doel van het plan is hitte- en koudestress bij de dieren tot een minimum te beperken. Door in een plan vast te leggen welke specifieke maatregelen de houder kan treffen bij (extreme) weersomstandigheden kan de houder op dergelijke momenten (preventief) handelen. Aangezien zowel hitte- als koudestress kan leiden tot gezondheidsproblemen, zal het een onderdeel zijn van het bedrijfsgezondheidsplan. Deze maatregel treedt per 2027 in werking en geldt voor alle pluimvee.
Voldoende voer en water voor elke kip
Ook moeten alle kippen toegang krijgen tot voer en water. Het doel van deze maatregel is te voorzien in een toereikende hoeveelheid voer van goede kwaliteit om te voldoen in nutritionele behoefte en foerageerbehoefte/eetgedrag en het voorkomen van voerconcurrentie. Wetenschappelijk gezien is er onvoldoende onderzoek beschikbaar om de toegang tot water ook tijdens de nachtperiode te eisen. Gelet op het feit dat er in de praktijk risico’s verbonden zijn aan het ook ‘s nachts verstrekken van water, namelijk door vernatting van strooisel, is ervoor gekozen de eis van permanente waterverstrekking te beperken tot de lichtperiode.
Lagere bezetting
De RDA ziet voordelen in een lagere bezetting bij alle soorten pluimvee. Bij legkippen is aangetoond dat voldoende beweging zorgt voor sterke botten en minder kans op fracturen. Bij opfoklegkippen wordt minder verenpikken en betere bevedering gezien bij een lagere bezetting. Ook de strooiselkwaliteit neemt toe bij lagere bezetting.
Vanuit de Europese regels geldt een maximale bezettingsgraad van negen leghennen per vierkante meter. De partijen streven naar een maximale bezetting van maximaal acht leghennen per vierkante meter in 2040.
Voor de legsector is er nog geen breed marktconcept waar een lagere bezetting wordt aangehouden. In de biologische houderij geldt een maximumbezetting van zes kippen pier vierkante meter. De impact van een lagere bezetting op de uitstoot van ammoniak, geur en fijnstof is ook nog onduidelijk. Wel zijn de kosten van een lagere bezetting voor leghennenbedrijven aanzienlijk, zo blijkt uit onderzoek.
Omdat er geen marktconcept is en in andere lidstaten ook geen lagere bezetting wordt aangehouden, is gekozen voor een bezettingsdichtheid van acht hennen per vierkante meter.
Opfokleghennen
Voor opfoklegkippen is nog geen bestaande regelgeving. Wel worden er privaat, via de Duitse KAT-normen, sinds 2024 eisen gesteld aan de bezettingsdichtheid. Deze is, vanaf dag 50 tot aan het eind van de opfokperiode, maximaal 18 hennen per vierkante meter. Op veel Nederlandse bedrijven wordt al gewerkt volgens de KAT-normen.
De convenantspartijen achten het redelijk om de bezettingsgraad vast te stellen op maximaal 18 opfokleghennen per vierkante meter vanaf 50 dagen tot aan het einde van de opfok. Dit moet ingaan per 2030. Een volgende stap in een verlaging van de bezettingsdichtheid wordt tegelijk genomen met de stap voor de legkippen. Op basis van huidige inzichten is het voornemen om per 2040 voor de opfoklegkippen een maximale bezetting van 16 opfoklegkippen per vierkante meter vanaf 50 dagen tot aan het eind van de opfokperiode in werking te laten treden.
Functiegebieden
Verder is er in de AMvB ook aandacht voor de zogenoemde functiegebieden. Dit zijn de zitstokken, verhogingen en/of plateaus. In algemene zin moeten alle stallen voorzien zijn van van voldoende verhoogde rustplaatsen.
Voor leghennen gelden nu al eisen voor rustplaatsen, namelijk dat kippen ten minste over 15 centimeter zitruimte per dier beschikken. Er zijn verschillende onderzoeken bekend die verschillend eigenstappen van de zitstokken aanbevelen. Er is daarom meer onderzoek nodig en daarom wordt de huidige regelgeving nog niet aangepast voor leghennenhouders en opfokhouders.
Voldoende strooisel
In de huidige wet staat al dat voldoende strooisel verplicht is. Om de pluimveehouder keuzevrijheid te geven, zijn daarvoor geen regels hierover in de AMvB opgenomen. Wel wordt aanbevolen om een Gids met Goede Praktijkvoorbeelden te maken. Vanaf 2030 is voldoende strooisel verplicht.
Schuilplek voor opfokleghennen en kuikens
Verder moeten pasgeboren kuikens vanaf 2040 beschut en warm kunnen zitten in stallen van opfokleghennenhouders. Hoe dit eruit ziet, is aan de pluimveehouder zelf. Deze maatregel wordt als een doelvoorschrift opgenomen. Tot 2040 zal er in de praktijk via experimenten bekeken moeten worden wat wel werkt en wat niet. Daaruit moeten dan bruikbare adviezen komen voor pluimveehouders.
Robuuste rassen
Anders dan in de vleeskuikensector, worden bij leghennen geen voorkeur voor bepaalde rassen uitgesproken. De reden is dat er nog meer onderzoek gedaan moet worden om daar regels voor in te kunnen stellen. In de toelichting op de AMvB wordt gewezen op risico's die zijn gezien wanneer legkippen te vroeg gaan leggen. Dit wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op verenpikken en mogelijk ook met borstbeenfracturen. Een ander risico dat wordt gezien, nu de legkippen langer worden aangehouden, is een verminderde botkwaliteit bij de oudere dieren.
Voor legkippen geldt dat de genetica op verschillende manieren effect kan hebben op het welzijn. Genetische lijnen verschillen in adaptief vermogen en in adaptatie aan verschillende huisvestingsomstandigheden. Bij de selectie dient dan ook rekening gehouden te worden met eigenschappen die nodig zijn voor het kunnen functioneren in een productieomgeving. Daarnaast worden er risico’s gezien onder andere wanneer legkippen op een te vroege leeftijd gaan leggen. Dit wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op verenpikken en mogelijk ook met borstbeenfracturen. Een ander risico, nu de legkippen langer worden aangehouden, is een verminderde botkwaliteit bij de oudere dieren. Tegelijkertijd is er ook nog veel niet bekend. Anders dan voor vleeskuikens zal daarom eerst meer onderzoek moeten plaatsvinden om uiteindelijk tot een protocol te komen. In deze AMvB wordt er daarom niet specifiek een bepaling voor legkippen opgesteld.
Download hier de Nota van Toelichting op de AMvB Dierwaardige Veehouderij
Tekst: Bas Lageschaar
Bas Lageschaar groeide op tussen de weilanden in de Achterhoek. Daardoor had hij altijd al belangstelling voor de agrarische sector. Voor Agrio zit hij in de redactie politiek en beleid. Bas volgt het laatste (regionale) nieuws op de voet en schrijft voor de regionale websites en verschillende printuitgaven.
Beeld: Natasja Beverloo
Bron: Tweede Kamer